Στο facebook έχω μόλις 30 φίλους. Αυτό δεν είναι απαραιτήτως κακό, αρκεί να πιστεύεις πως διαθέτεις περισσότερους στην πραγματική ζωή. Η καλή υπηρεσία μού προώθησε μία διαφήμιση με την οποία με προτρέπει να αγοράσω ένα βιβλίο προκειμένου, εύκολα και γρήγορα, να διπλασιάσω τον αριθμό των ηλεκτρονικών μου φίλων. Δεν θέλω, αν και για τα ήθη του δικτύου θα έπρεπε. Είναι, τουλάχιστον, υποτιμητικό να διαθέτεις μόλις 30 φίλους σε ένα περιβάλλον 60 εκατομμυρίων ανθρώπων. Το facebook θα ήθελε να γίνουμε όλοι φίλοι μεταξύ μας. Ει δυνατόν, όλοι οι άνθρωποι που περπατούν και αναπνέουν στον πλανήτη.
Να αναρτήσουμε φωτογραφία, στοιχεία ταυτότητας και να συμμετέχουμε με χαρά στις ηλεκτρονικές εφαρμογές που μας ζητούν να δηλώσουμε ποια είναι η αγαπημένη μας στάση στο σεξ. Εκ των πραγμάτων, για αρκετούς ανθρώπους που περνούν τη μέρα τους στο facebook η αγαπημένη τους στάση είναι το 11, κοινώς δύο κορμιά παραλλήλως ξαπλωμένα χωρίς καμία απολύτως επαφή. Αλλά, μισό λεπτό, εδώ χρειάζονται κάποιες εξηγήσεις, αν και όσοι δεν γνωρίζετε τι ακριβώς είναι το facebook θα ήταν καλύτερο να προσπεράσετε το κείμενο.
Όμως, σας θέλουμε εδώ. Το facebook, λοιπόν, περιγράφεται εύσχημα ως μια υπηρεσία κοινωνικής δικτύωσης, όπου οι άνθρωποι μπορούν να επικοινωνούν με τους φίλους τους, να δημιουργήσουν καινούργιες σχέσεις, να συγκο-τήσουν ομάδες κοινού ενδιαφέροντος. Ο μέσος χρήστης ξοδεύει 20 λεπτά τη μέρα στο facebook. Τις τρεις πρώτες εβδομάδες, όμως, διαθέτει ώρες ολόκληρες αναζητώντας φίλους και ανταλλάσσοντας μηνύματα. Αυτή είναι η καλή επεξήγηση της υπηρεσίας. Η κακή λέει πως το facebook είναι ένα παγκόσμιο φακέλωμα προς χάρη των μεγάλων πολυεθνικών και των διαφημιστών, που αποθεώνουν τα εξειδικευμένα δημογραφικά στοιχεία. Φιλικό στο χρήστη. Μπορείτε να δημιουργήσετε μία προσωπική σελίδα, η οποία ουσιαστικά υποδηλώνει το δικτυακό σας στίγμα. Αν θέλετε, όμως, να σας βρουν οι παλαιοί συμμαθητές και οι φίλοι, είστε υποχρεωμένοι να χρησιμοποιήσετε το όνομα που αναγράφεται στην ταυτότητά σας. Για πρώτη φορά στην Ιστορία τόσα εκατομμύρια άνθρωποι έδωσαν με προθυμία το αληθινό τους όνομα σε ένα μέσο που είναι προσβάσιμο από όλους. Η εγγραφή, όμως, δεν μπορεί να γίνει χωρίς μία έγκυρη ηλεκτρονική διεύθυνση. Έχουμε, λοιπόν, περίπου 60 εκατομμύρια ονόματα που αντιστοιχούν σε ίδιο αριθμό ηλεκτρονικών διευθύνσεων. Το σύστημα σε προτρέπει να αναρτήσεις τη φωτογραφία σου και φωτογραφίες φίλων.
Χαριτωμένο; Όχι και τόσο. Το facebook είναι η μεγαλύτερη φωτογραφική βάση δεδομένων που δημιουργήθηκε ποτέ. Στους υπολογιστές του είναι αποθηκευμένες 2 δισεκατομμύρια φωτογραφίες, ούτε το σύστημα συνοριακών ελέγχων των ΗΠΑ δεν έχει τόσες. Μέχρι να διαβάσετε αυτήν την πρόταση στη βάση θα έχουν προστεθεί εκατοντάδες χιλιάδες φωτογραφίες. Κάθε μέρα 14 εκατομμύρια φωτογραφίες εμπλουτίζουν το φωτογραφικό άλμπουμ της υπηρεσίας. Η συντριπτική πλειονότητα των χρηστών έχει τοποθετήσει προσωπική φωτογραφία. Μπορεί να είναι και η δική σας κάπου εκεί, εν αγνοία σας και μάλιστα ταυτοποιημένη στο πρόσωπό σας. Πώς; Κάποιος φίλος σας «ανέβασε» φωτογραφία σας στο προσωπικό του άλμπουμ, χρησιμοποίησε τη δυνατότητα λεζάντας και έτσι όταν ο δείκτης του mouse περάσει πάνω από το πρόσωπό σας, αποκαλύπτεται και το όνομά σας. Οι χρήστες έχουν κάποιους περιορισμούς στην περιήγηση των προφίλ. Ούτως ή άλλως, δεν μπορείς να βουτήξεις σε εκατομμύρια εγγραφές, θα πνιγείς. Αλλά το facebook μπορεί να τους δει όλους. Και να τους περάσει από λεπτό κόσκινο. Ως υπηρεσία είναι εξαιρετικά εύχρηστη ως και χαριτωμένη.
Διατίθεται ένα πλήθος εφαρμογών με τεστ προσωπικότητας, τα οποία σου αποκαλύπτουν πόσο καλός εραστής είσαι ή σε ποιο είδος καταστροφής αντιστοιχείς. Για να δεις, όμως, τα αποτελέσματα, θα πρέπει να καλέσεις και άλλους είκοσι φίλους να ακολουθήσουν το ίδιο μονοπάτι, δηλαδή να χρησιμοποιήσουν την ίδια εφαρμογή. Έτσι, όσο εσύ απαντάς σε ερωτηματολόγια για να μάθεις με ποιον τρόπο φιλάς, προσφέρεις στην καλή υπηρεσία την ευκαιρία να μάθει όχι μόνο τα δημογραφικά σου στοιχεία, αλλά και από ποιο πλευρό κοιμάσαι το βράδυ. Και φαίνεται ότι κοιμάσαι βαθιά.
Οι μεγαλύτερες εταιρίες μετρήσεων συνεργάζονται μαζί του, όπως, βέβαια, και οι ισχυρότερες πολυεθνικές, αφού διαπιστώνουν ότι μπορούν να κατευθύνουν τη διαφημιστική τους καμπάνια στο πλέον εξειδικευμένο κοινό που δημιουργήθηκε ποτέ. Ήδη οι μεγαλύτερες εμπορικές επωνυμίες του πλανήτη έχουν υπερήφανα ανακοινώσει τη συνεργασία τους με την υπηρεσία. Μπορείτε, όμως, να δοκιμάσετε και εσείς να διαφημιστείτε σε κοινό της επιλογής σας με προσιτό κόστος. Η διαφημιστική πλατφόρμα του facebook είναι τόσο έξυπνη που το μήνυμά σας θα φτάσει μόνο στους σωστούς αποδέκτες. Μεταξύ μας, πρόκειται για ένα τεράστιο πείραμα του σύγχρονου καπιταλισμού. Μπορείς να κάνεις λεφτά από τη φιλία; Ναι, μπορείς, αρκεί να αντικαταστήσεις τα λόγια από τον ήχο του πληκτρολογίου. Αρκεί να δείξεις πως το εύρος της δικτυακής κοινωνικότητας είναι σημαντικότερο από την ουσία της πραγματικής επαφής. Έτσι, διαβάζουμε στις τελευταίες μελέτες για το φαινόμενο πως η επιτυχία του βασίζεται στην τάση των ανθρώπων να ομαδοποιούνται και να μιμούνται ο ένας τον άλλο. Ο ένας φίλος προσελκύει τον άλλο. Για τις νεαρές ηλικιακά ομάδες η εγγραφή στο facebook είναι τόσο απαραίτητη όσο η κατοχή κινητού τηλεφώνου. Αφού είναι όλοι εκεί! Οι άνθρωποι λένε τα πάντα στο facebook και τα υπογράφουν με το πραγματικό τους όνομα, την ηλεκτρονική διεύθυνση και τη φωτογραφία τους. Και το facebook διαθέτει τεράστια μνήμη και όλη την καλή διάθεση για να συνεργαστεί με τις αρμόδιες υπηρεσίες, αν του ζητηθεί. Δεν χρειάζεται να σας το πει κάποιος τρίτος, το λέει και η άδεια χρήσης της υπηρεσίας, εκείνο το μακρύ κείμενο κάτω από το οποίο πάντα δηλώνουμε πως συμφωνούμε με όσα γράφει. Μεταφράζουμε: «Όταν χρησιμοποιείτε το facebook ίσως δημιουργήσετε το προσωπικό σας προφίλ, σχέσεις, ανταλλάξετε μηνύματα και κάνετε χρήση των εφαρμογών του διοχετεύοντας προσωπικές πληροφορίες σε διάφορα κανάλια. Εμείς συλλέγουμε αυτές τις πληροφορίες για να σας προσφέρουμε εξατομικευμένες εφαρμογές». Τι μας λέει; Πως επεξεργάζονται προσωπικά στοιχεία. Το κάνουν όλοι, αλλά στο facebook οι χρήστες κάνουν μια καθημερινή online ψυχανάλυση καταθέτοντας τις προτιμήσεις τους ακόμα και για τα πλέον προσωπικά θέματα.
Το facebook δεν χρειάζεται να δημιουργεί περιεχόμενο για να προσελκύσει χρήστες. Οι χρήστες δημιουργούν περιεχόμενο και αυξάνουν τον αριθμό των συνδέσεων. Το facebook μόνο ρωτάει με έξυπνο τρόπο.
Ρωτάει αλλά δεν ξεχνάει: «Όταν τροποποιείτε τις προσωπικές πληροφορίες που έχετε διαθέσει, το facebook κρατάει αντίγραφο των προηγούμενων πληροφοριών για ένα εύλογο χρονικό διάστημα». Ευτυχώς, όμως, μας λέει πως πρέπει να έχουμε κατά νου ότι τα προσωπικά μας δεδομένα μπορεί να εκτεθούν σε κακόβουλα μάτια: «Δεν μπορούμε να σας εγγυηθούμε ότι τα προσωπικά σας δεδομένα δεν θα εκτεθούν σε μη εξουσιοδοτημένα άτομα. Αντιλαμβάνεστε και αποδέχεστε ότι ακόμα και αν διαγράψετε τις προσωπικές σας πληροφορίες, αυτές μπορεί να έχουν μείνει αποθηκευμένες σε σελίδες τρίτων». Θέλετε ένα παράδειγμα; Πολύ πρόσφατα γόνοι γνωστών πολιτικών και επιχειρηματικών οικογενειών της χώρας είδαν να ξετυλίγεται στις σελίδες κυριακάτικης εφημερίδας όλο το κουβάρι των κοινωνικών γνωριμιών τους. Οι περισσότεροι χρήστες δεν αξιοποιούν τη δυνατότητα να απομονώσουν το προφίλ τους, επιτρέποντας την προβολή του μόνο στους φίλους τους.
Αν, όμως, έχουμε να κάνουμε με εξουσιοδοτημένες κρατικές υπηρεσίες των ΗΠΑ, τότε το facebook θα χαρεί να εξυπηρετήσει: «Χρησιμοποιώντας το facebook συμφωνείτε στη μεταφορά προσωπικών σας δεδομένων στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Μπορεί να υποχρεωθούμε να διαθέσουμε τα προσωπικά σας στοιχεία έπειτα από νομικές αιτήσεις ή δικαστικές αποφάσεις. Αυτό μπορεί να σημαίνει τη διανομή πληροφοριών σε τρίτες εταιρίες, δικηγόρους ή πράκτορες κυβερνητικών υπηρεσιών».
Στο facebook θα παραμείνεις έστω και νεκρός. Μπορεί να ακούγεται γλυκό καθώς οι φίλοι σου σπεύδουν στη σελίδα σου και γράφουν διάφορα όμορφα, αλλά από ένα σημείο και μετά γίνεσαι ένας ηλεκτρονικός βρικόλακας. Η υπηρεσία θέλει στοιχεία και ένα φορτίο χαρτιά για να διαγράψει το προφίλ ενός ανθρώπου που πέθανε. Ίσως να είναι, τελικά, η σύγχρονη εκδοχή της έννοιας για τη μετά θάνατο ζωή, που μπορεί να είναι και καλύτερη από μια ζωή στο facebook.
Οι άνθρωποι πίσω από το facebook
Το facebook δεν πωλείται, τουλάχιστον προς το παρόν. Η κεφαλαιοποίησή του αποτιμάται στα 15 δισεκατομμύρια δολάρια. Έχει προσελκύσει τις μεγαλύτερες εταιρίες της δικτυακής οικονομίας, αλλά περιόρισε τη συμμετοχή τους σε μικρό ποσοστό των μετοχών. Ακούστηκαν αρκετές ενδιαφέρουσες φήμες περί εξαγοράς, αλλά καμία δεν ανταποκρίνεται, όπως φαίνεται, στην αλήθεια. Εξίσου ενδιαφέρουσα, όμως, είναι η πραγματικότητα για τη μετοχική σύνθεση της εταιρίας. Ο σταρ, αυτός που αναλαμβάνει να δανείζει πρόσωπο και φωνή στο facebook, είναι ο Μαρκ Ζούγκεμπεργκ, ο πρώην φοιτητής που δημιούργησε την υπηρεσία. Ο ίδιος έχει κατηγορηθεί πως «έκλεψε» την ιδέα από μια άλλη υπηρεσία. Στο διοικητικό συμβούλιο υπάρχουν άλλοι δύο άνδρες. Ο Τζιμ Μπρέιερ, που εκπροσωπεί ένα venture capital, και ο Πίτερ Θίελ. Ο Θίελ ξέρει από επενδύσεις. Είχε συμμετάσχει στη δημιουργία της πετυχημένης υπηρεσίας ηλεκτρονικών πληρωμών, του paypal. Έτσι, δέχθηκε να τοποθετήσει και 500.000 δολάρια στο facebook. Σήμερα το μερίδιό του αξίζει πάνω από 1 δισ. δολάρια.
«Μπορείς να έχεις μια τράπεζα που δεν κινδυνεύει από επανάσταση, αρκεί να την εγκαταστήσεις στο Βανουάτου», λέει ο Θίελ, που λατρεύει τους φορολογικούς παραδείσους και μισεί τους φόρους. Δεν είναι ο μόνος που το πιστεύει. Πιστεύει και άλλα. Πως ο ιδανικός κόσμος είναι έξω από τα όρια του πραγματικού, είναι εικονικός και ελέγχεται από μηχανές με νοημοσύνη υψηλότερη της ανθρώπινης. Αν πείτε πως λέει βλακείες, θα σας απαντήσει ότι με κάτι τέτοια έγινε πλούσιος και δεν θα έχει άδικο. Ας δούμε και το τρίτο μέλος του διοικητικού συμβουλίου, τον Τζιμ Μπρέιερ. Ο Τζιμ, μέσω των συμμετοχών του σε άλλες εταιρίες, είναι στενά, πολύ στενά, συνδεδεμένος με την Q-Tel. Τι είναι πάλι αυτό; Είναι ένα venture capital, ένα επενδυτικό κεφάλαιο, που ελέγχεται, επισήμως, από τη CIA. Σκοπός του είναι να συνδέει την καλή υπηρεσία με την τεχνολογία αιχμής, επενδύοντας σε εταιρίες με αντικείμενο χρήσιμο για τα ζωτικά συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών.
Αν μη τι άλλο, φακέλωμα τέτοιου μεγέθους έχει και ενδιαφέρον, αλλά και ζωτική χρησιμότητα για τα συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών.
Έρευνα. που πραγματοποιήθηκε σε αμερικανικά πανεπιστήμια έδειξε πως το facebook είναι το δεύτερο πιο σημαντικό πράγμα στον κόσμο, μαζί με το σεξ και την μπίρα. Πρώτο είναι το ipod. Κάθε μέρα 200.000 άνθρωποι δημιουργούν σελίδα στην υπηρεσία. Κάθε χρήστης «ανεβάζει» κατά μέσο όρο 44 φωτογραφίες συνδεδεμένες με το προφίλ του. Το facebook είναι ο έκτος δημοφιλέστερος δικτυακός τόπος στο Internet. Χώρες με τους περισσότερους χρήστες: ΗΠΑ, Καναδάς, Βρετανία, Αυστραλία, Τουρκία
